หน่วยที่
2 เรื่อง วงดนตรีไทยและวงดนตรีสากล
คำชี้แจงนักเรียนศึกษาเรื่องวงดนตรีไทย วงดนตรีสากลแต่ละประเภทด้วยตนเองจากเครื่องมือสื่อสารของนักเรียนหรือศึกษาใน youtube ควบคู่ไปกับเนื้อหาท่ีครูนำมาให้นักเรียนศึกษา
วัตถุประสงค์
1. นักเรียนรู้จักเครื่องดนตรีไทยแต่ละประเภท
2. นักเรียนรู้จักเครื่องดนตรีสากลแต่ละประเภท
3. นักเรียนรู้จักและเข้าใจวิธีการเล่นที่ถูกต้อง วงดนตรีไทย
ดนตรีไทยแบ่งเครื่องดนตรีออกเป็น 4
ประเภท ได้แก่ เครื่องดีด เครื่องสี
เครื่องตี เครื่องเป่า เมื่อนำเครื่องดนตรีทั้ง 4 ประเภทมาบรรเลงประสมกันเป็นเพลง
จะเรียกว่า การผสมวง
รูเครื่องดนตรีไทย 4 ประเภท
รูปการผสมวงดนตรีไทย 4 ประเภท
การนำเครื่องดนตรีมาผสมกันมี 3 ประเภทดังนี้
1. วงเครื่องสาย
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภท เครื่องดีด และ เครื่องสี เป็นหลัก
แบ่งเป็นวงเครื่องสายเครื่องเดี่ยวและวงเครื่องสายเครื่องคู่
โอกาสในการบรรเลง วงเครื่องสายนิยมใช้บรรเลงในงานมงคลต่างๆ เช่น งานมงคลสมรส งานทำบุญบ้าน งานวันเกิด
ลักษณะเสียงของวงเครื่องสายมีความไพเราะนุ่มนวล อ่อนหวาน
2. วงปี่พาทย์
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องตีและเครื่องเป่า วงปี่พาทย์แบ่งเป็น วงปี่พาทย์เครื่องห้า
วงปี่พาทย์เครื่องคู่และวงปี่พาทย์เครื่องใหญ่
วงปี่พาทย์เครื่องห้า
วงปี่พาทย์เครื่องคู่
วงปี่พาทย์เครื่องใหญ่
โอกาสในการบรรเลง
วงปี่พาทย์นิยมใช้บรรเลงในงานพิธีและประกอบการแสดงต่างๆ เช่น งานขึ้นปีใหม่
งานบุญต่างๆ พระราชพิธีแรกนาขวัญ การแสดงโขน
ลักษณะเสียง วงปี่พาทย์มีลักษณะเสียงที่แหลมสูง
เพราะใช้เครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าและเครื่องตีเป็นหลัก
3. วงมโหรี
เป็นวงดนตรีที่ประกอบด้วยเครื่องดนตรีประเภทเครื่องดีด เครื่องสี เครื่องตี
และเครื่องเป่า วงมโหรีแบ่งเป็น
วงมโหรีเครื่องเดี่ยว วงมโหรีเครื่องคู่ และวงมโหรีเครื่องใหญ่
รูปวงมโหรีเครื่องเดี่ยว
รูปวงมโหรีเครื่องคู่
วงมโหรีเครื่องใหญ่
โอกาสในการบรรเลง
วงมโหรีนิยมใช้บรรเลงในงานมงคลต่างๆ เช่น งานมงคลสมรส งานขึ้นบ้านใหม่
ไม่นิยมบรรเลงประกอบการแสดง
ลักษณะเสียง
วงมโหรีจะใช้เครื่องดนตรีที่มีลักษณะเสียงเบาที่ฟังแล้วรู้สึกสบาย
วงดนตรีสากล
การผสมวงของดนตรีสากล คือ
การนำเครื่องดนตรีสากลแต่ละประเภทมาบรรเลงร่วมกันอาจมีเครื่องดนตรีมากหรือน้อยตามรูปแบบของวงดนตรีนั้นๆ การจัดรูปแบบของวงดนตรีสากลแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลักดังนี้
1. วงออร์เคสตรา
หรือบางครั้งเรียกว่า วงดุริยางค์ซิมโฟนี ประกอบด้วย เครื่องดนตรี 4 ประเภท คือ
เครื่องสาย เครื่องเป่าลมทองเหลือง เครื่องเป่าลมไม้ และเครื่องตี
แต่จะเน้นเครื่องสายเป็นหลัก ลักษณะการบรรเลงจะมีผู้อำนวยเพลง ( conductor ) ทำหน้าที่ควบคุมเพลง
วงดนตรีประเภทนี้จัดเป็น 3 ขนาด คือ วงขนาดเล็ก วงขนาดกลาง และ วงขนาดใหญ่
ลักษณะเสียงให้อารมณ์ตื่นเต้น เร้าใจ และเศร้า วงดนตรีประเภทนี้ใช้ไวโอลินเป็นหลัก
https://www.youtube.com/watch?v=RjZN1IbJHxE
วงออร์เคสตรา
2. วงแบนด์
เป็นวงดนตรีที่เน้นเครื่องดนตรีประเภทเป่าเป็นหลักแบ่งออกเป็น 5 ประเภท
ดังนี้
2.1
วงโยธวาทิต มีลักษณะคล้ายแตรวง จะประกอบไปด้วยเครื่องเป่าเป็นหลัก คือ
เครื่องเป่าลมทองเหลือง เครื่องเป่าลมไม้ และเครื่องตี
ใช้ประกอบในการเดินพาเหรดและกิจกรรมต่างๆ ลักษณะ คึกคัก ฮึกเหิม
ปลุกใจ
2.2 วงแจ๊ส
มีต้นกำเนิดมาจากชาวอเมริกันนิโกร ( ชนผิวดำ )บรรเลงแบบสร้างสรรค์
เครื่องดนตรีที่ใช้บรรเลงจะเป็นประเภทเครื่องสาย เครื่องเป่าลมไม้
เครื่องเป่าลมทองเหลือง เครื่องตี เครื่องลิ่มนิ้ว ให้ความคึกคัก สนุกสนานเร้าอารมณ์
2.3
แตรวง จะใช้เครื่องดนตรี 2 ประเภท
คือ ประเภทเป่าลมทองเหลืองและเครื่องตี จะใช้บรรเลงสวนสนามหรือเดินขบวนหรือขบวนแห่
การแสดงกลางแจ้ง งานอุปสมบท ให้ความรู้สึกสนุกสนาน
2.4 วงคอมโบ
เป็นวงดนตรีขนาดเล็กที่มีการขับร้อง เพราะมักใช้ประกอบการเต้นรำ
งานรื่นเริงทั่วไป มีเครื่องดนตรีประมาณ 10 ชิ้น
2.5
วงบิกแบนด์
เป็นวงดนตรีที่พัฒนามาจากดนตรีแจ๊ส ประกอบด้วย
เครื่องดนตรีประเภทเครื่องเป่าลมไม้ เครื่องเป่าลมทองเหลือง เครื่องตี และดับเบิลเบส
ใช้บรรเลงประกอบการเต้นรำ ลักษณะจะครึกครื้นสนุกสนานหรือช้านุ่มนวลขึ้นอยู่กับบทเพลง
3. วงแซมเบอร์มิวสิก
เป็นวงดนตรีขนาดเล็กไม่จำกัดประเภทของเครื่องดนตรี เครื่องดนตรีที่นิยม
ได้แก่ เครื่องดนตรีประเภทไวโอลิน
ลักษณะผู้เล่นไม่เกิน 20 คน การบรรเลงแบบสบายๆผ่อนคลาย
สรุปได้ว่าเครื่องดนตรีไทยและเครื่องดนตรีสากลจะมีลักษณะรูปร่างของเครื่องดนตรี เสียง วิธีการเล่น แตกต่างกันออกไปและเครื่องดนตรีไทยแต่ละชนิดยังบ่งบอกถึงความเป็นเอกลักษณ์ เมื่อนักเรียนเข้าใจดีแล้วให้นักเรียนทบทวนโดยทำแบบทดสอบท้ายหน่วย 10 ข้อ ดังนี้
แบบพัฒนาทักษะในการตอบคำถามเพื่อประเมินผล
10 ข้อ
1. ข้อใดเป็นวงดนตรีไทยทั้งหมด
ก.
วงเครื่องสาย วงเครื่องตี ข. วงมโหรี
วงปี่พาทย์
ค.
วงเครื่องดีด วงเครื่องสี ง. วงปี่พาทย์
วงเครื่องเป่า
2. วงดนตรีไทยในข้อใดที่บรรเลงด้วยเครื่องตีและเครื่องเป่าเป็นหลัก
ก.
วงปี่พาทย์ ข. วงเครื่องสาย
ค.
วงมโหรีเครื่องเดี่ยว ง. วงมโหรีเครื่องใหญ่
3. วงเครื่องสายมีลักษณะเสียงเป็นอย่างไร
ก.
แหลม ใส ข. ทุ้ม กังวาน
ค.
เสียงเบา ฟังสบาย ง. นุ่มนวล อ่อนหวาน
4. วงดนตรีไทยในข้อใด มี ซอด้วง ซออู้ ซอสามสาย
อยู่หน้าวง
ก.
วงปี่พาทย์เครื่องคู่ ข. วงเครื่องสาย
ค.
วงวงปี่พาทย์ ง. วงมโหรี
5. พระราชพิธีแรกนาขวัญ นิยมใช้วงดนตรีในข้อใด
ค.
วงเครื่องสายเครื่องคู่ ง. วงเครื่องสายเครื่องเดี่ยว
6. วงดนตรีสากลในข้อใดนิยมใช้ในงานอุปสมบท
ก.
วงดุริยางค์ซิมโฟนี ข. วงคอมโบ
ค. วงแจ๊ส
ง. แตรวง
7.
เสียงของวแเซมเบอร์มิวสิกมีลักษณะเป็นอย่างไร
ก.
สบาย ๆ ผ่อนคลายอารมณ์ ข. เสียงแหลมสูง ดังอึกทึก
ค.
คึกคัก เร้าใจ ง. เศร้า หดหู่
8. วงดนตรีสากลในข้อใดมีลักษณะเสียงฮึกเหิม
ปลุกใจ
ก.
วงแจ๊ส ข. วงบิ๊กแบนด์
ค.
วงออร์เคสตรา ง. วงฌยธวาทิต
9. “ ผู้ขับร้อง เล่นบทเพลงร่วมสมัย
ดนตรีเน้นจังหวะต่างๆ “
กล่าวถึงวงดนตรีประเภทใด
ก. แตรวง ข. วงคอมโบ
ค.
วงออร์เคสตรา ง. วงแซมเบอร์มิวสิก
10.
วงออร์เคสตราใช้เครื่องดนตรีในข้อใดเป็นหลัก
ก. เครื่องเป่าลมทองเหลือง ข. เครื่องประเภทลิ่มนิ้ว
ค. เครื่องเป่าลมไม้ ง. เครื่องสาย